31 jul 2007

Sfeerimpressie dinsdag 31 juli

Enkele beelden uit het repetitielokaal..





30 jul 2007

Maandagavond 30 juli

Maandagavond
Nieuwe lokatie dus, Focus. Het was er heel stil, mooi lokaal, goed geisoleerd. Eerst met zijn allen de derde acte gelezen en een beetje uitgeplozen, daarna aan de tweede acte begonnen, niet lezend maar spelend. Weer een prachtig Tsjechov schema van drie paren die om de beurt hun ingewikkelde relaties en hoofdzakelijk 'niet-relaties' kunnen uitspelen. De eerste acte die eindigt met de liefdesverklaring van Andrej aan het boerenmeisje Natasja, daarna de de tweede acte (anderhalf jaar later)als het huwelijk al is opgebotst tegen het verschil in niveau, verschil in klasse en dat van de toekomstige professor slechts een gemeenteraadslid heeft gemaakt die nergens in dat grote huis dat al in bezit is genomen door zijn Nouveau Riche vrouw, een plekje kan vinden om een boek te lezen. Dan de warrige opkomst van Masja met de legercommandant die als aan elkaar snuffelende dieren een paringsdans uitvoeren. De routineuze Don Juan die zijn slachtoffer al heeft ingespoten met het alles verstorende gif van een redeloze verliefdheid. Wanneer het hem lukt die vrouw te veroveren is voor de tijd dat zijn verblijf in dit stadje duurt zijn 'bedde-kostje' gekocht, mijn God hoe moet dat gaan, ik wil de afloop niet weten, ik wil het stuk
niet kennen en ook niet gemakzuchtig vervallen in het hedendaagse idioom van maar meteen de kleren uit om maar hedendaags te kunnen zijn.
Heb daar een flinke discussie met mijn co-regisseur Karina Kroft over, die het liefst meteen tot daden wil laten overgaan. Spannend, niet van: wie wint er, maar hoe komen we tot elkaar en blijven we toch Tsjechov spelen, spannend.
En dan het derde paar, de al jaren verliefde baron die zich verdrinkt in de liefde voor de jongste zuster, hij draagt haar slapend het toneel op, laat ons publiek weten dat hij wel dertig jaar wil wachten op het meisje dat hem als een broer beschouwt en hem voortdurend afwijst.
Schrijnende schurende eilanden, hoe moet je zakelijk blijven wanneer ze die wanhopige zinnetjes zeggen, keer op keer, die Tsjechov zinnetjes die zich als lianen slingeren door het lokaal, ik kan me er niet van los maken, maar morgen is er weer een dag...

Maandag 30 juli

Maandagmorgen, voor de repetitie.
We verkassen vandaag na een weekje repeteren in het Polanentheatertje, waar het erg prettig toeven was, gaan we nu naar de grote Focus repetitiefabriek aan de westelijke rand van de stad. Ik geloof dat daar vier musicals door elkaar heen gerepeteerd worden. Onze Zustertjes krijgen daar ook een lokaal, waar we alle ruimte hebben, oppervlak gelijk aan een toneelvloer, ik verheug me.
Lees vanmorgen nog eens in Tsjechovs brieven over de 3Zusters. Hij krijgt op de Krim waar hij dan verblijft geregeld brieven met vragen van de acteurs die in Moskou (Moskoui, Moskou) zijn Zusters aan het repeteren zijn. Hij blijkt allergisch voor veel geluid in de coulissen en schrijft bijvoorbeeld zorgvuldig over de derde acte: maak toch niet zo veel overbodige herrie, er is brand, de hele nacht, iedereen is uitgeput, als je op het toneel zegt dat er brand is gelooft iedereen dat, dat hoef je niet zo te bewijzen.
Ook prachtige aanwijzing voor Natasja, die met een kaars over het toneel loopt in het bijna donker: in een rechte lijn van links naar rechts, met een kaars in de hand, net als Lady Macbeth. Ik moet weer gaan uitkijken niet te veel van de man Tsjechov te gaan houden want dan heb ik de onuitroeibare neiging te doen wat hij
wil. En we leven nu in 2007, maar brand is brand, nu en toen toch?

Vrijdag 27 juli

Vrijdagmorgen vroeg.
Straks eerste acte, eerste keer. Ben van plan hele eerste acte vandaag uit te zoeken, helemaal, niet blijven steken op de helft, nee helemaal.
Als ik mijn mond maar kan houden, niet die ellenlange correctie-verhalen afsteek. Zo verleidelijk,je ziet dat ze luisteren, dat ze nog even hongerig zijn als op school, dat ze geen enkele beroepsdeformastie hebben, maar ik moet die verleiding van alles bepalende regisseur weerstaan. Daarbij moet ik Karina volop de kans geven, ze is tenslotte al meer dan vijf jaar bezig met stukken regisseren. Deze positie van tweede man moet niet makkelijk voor haar zijn.
Enfin, de dag moet nog beginnen en ik heb het spoor van problemen dat zich KAN voordoen al weer uitgestippeld. En dan komt ook nog op volle sterkte de filmploeg voor de Avro-documentaire er bij, dus het wordt een volle boel,en ook nog een journaliste die voor Intermediair een vijf pagina's groot interview aan het voorbereiden is.

Vrijdagavond laat.
Gelukt. Hele acte doorgewerkt, prestatie van iedereen, ze kenden bijna allemaal hun tekst, en degenen die nog niet helemaal zeker waren konden goed merken aan hun collega's hoe prettig die zich zonder boek over de vloer bewogen. Heb bij aanvang van de repetitie hen alleen gevraagd: speel alles voor mij, kijk mij aan, hef die vierde wand vanaf de eerste rpetitie op, spreek het publiek aan, leg ze uit waar je rolfiguur mee zit. Niemand in dit stuk luistert toch naar elkaar, we hebben het er
al zo vaak over gehad: het beroemdste stuk van de moderne tijd heeft geen verhaal, geen plot. Het bestaat eigenlijk alleen maar uit eilandjes, menseneilandjes, een archipel van eilandjes, waartussen zich tsunami's van ongenoegens, ongeluksgevoelens, misverstanden afspelen.
Alle acteurs probeerden deze eeuwenoude truc dapper uit, eigenlijk lukte het alleen Olga om dat aanspreken van de zaal een betekenis te geven, omdat zij als enige mij als regisseur ook werkelijk aansprak alsof ze mij het stuk wilde uitleggen. Haar collega's hanteerden een mengvorm van open spelen en een naar binnen gekeerde behoorlijk ingeleefde rolopbouw. Dan krijg je ogenblikkelijk een ,hoe goed gespeeld dan ook, betrouwbare handeling van een stuk dat iedereen kent. Of wat nog erger
is: een stuk waar iedereen een eigen mening over heeft. En ja, ik weet niet wie dit allemaal lezen, geen idee eigenlijk, maar wanneer het toneelliefhebbers zouden zijn, of mensen die dat zouden willen worden, ik kan jullie beloven, er een weddenschap op afsluiten dat jullie nog nooit een talentvoller clubje van VEERTIEN nieuwe spelers bij elkaar hebben gezien. Veertien, precies de opbouw waarmee je een nieuw
toneelgzelschap zou kunnen opzetten, een gezelschap met frisse wangen en geen ingesleten ervaringen die acteurs zo vaak loodzwaar maken. Deze veertien vlinderen over het toneel, ik heb zelden in mijn loopbaan zoveel vlinders in mijn lokaal gehad. Tsjechov schreef in opdracht van een toneelgezelschap in zijn tijd, het Moskouer Kunstlertheater, en daar moesten alle acteurs die goed waren een mooie rol in hebben. Daar profiteren na die eerste, allereerste voorstelling duizenden gezelschappen van die ook ooit de 3Zusters zullen spelen.

27 jul 2007

Donderdag 26 juli

Donderdag nacht.
Vierde dag zusteren, we hebben doorgelezen en geanalyseerd, zijn nog niet op de helft, allicht. Maar als we op deze manier doorgaan hebben we nog een week of twee nodig, dus we hebben besloten om morgen (vrijdag) de vloer op te gaan. Wie weet heeft het bestuderen zoveel opgeleverd dat de repetities nu op een andere manier aangepakt kunnen worden, het is vast een ander systeem dan men in dit bedrijf gewend is, schrikt men van de ontspannen improviserende manier van werken. Deze prachtige ploeg nieuwe spelers verdienen de meest secure aanpak, ze zijn onbeschreven bladeren, nog niet aangetast door succes noch nederlagen, door teleurstelling noch triomf. Ze zijn nieuw, het is eigenlijk de mooiste ervaring die ik ooit heb meegemaakt.
Ik schreef de vorige keer over het stuk FERAPONT. Boy die Ferapont speelt had zijn laptop, zijn Apple-tje opengeslagen en begon de levensgeschiedenis van Ferapont voor te lezen, iedereen was aangedaan, het leven dat hij bedacht en uitgeplozen had, verzonnen, nee opgedoken uit de bronnen van zijn fantasie was zo mooi, dat ik hem een volgende keer ongewijzigd zal opnemen in deze verslagen. Ook Ian die de dokter speelt verraste iedereen door Russische muziek mee te nemen, muziek die ons Rusland injoeg, doorjoeg en ons liet kennismaken met golven van emoties, Ian maakte met de Vespers van Rachmaninov, met de bas Schaliapin, ons attent op de onvoorspelbare overgangen in de exclamaties van de personages. Onze Hollandse nuchterheid die alles altijd afdekt werd door hem als onnut afgewezen wanneer wij ons als spelers moeten wagen aan die Russen, hij wees ons op de kans onze rollen als open wonden te tonen. Toen kwam Joris, die de kleinste rol speelt: vier zinnen. Vier, debuteren in een beroepssituatie met slechts vier zinnen, doe dat maar eens, terwijl zijn vriendjes grote rollen mogen spelen, en hij slechts vier zinnen tot zijn beschikking heeft, in ieder bedrijf een regel, en perste daar een analyse uit die geen regisseur bedenken kan, maar die de vrucht was van onze manier van omgaan met de tekst. Ook zijn verhaal zullen we afdrukken, volgende week want morgen is hij niet bij de repetitie want zijn broer trouwt, en dat gaat voor nu eenmaal, een broer die trouwt, de ontroering die hem dat zal geven zal hem verder helpen bij zijn vierregelige rol.
Vanmorgen in de bijlage van de Volkskrant meldde onze zeventienjarige schrijver die tachtig wordt, Mulisch: neem Tsjechov met zijn Drie Zusters, ze willen naar Moskou en ze gaan niet, dat is alles, en toch is het een meesterwerk. Precies op tijd komt zo'n uitspraak van de schrijver van De Ontdekking van de Hemel, ze willen maar ze gaan niet, dat is alles, die kern moeten wij laten springen, ons atoombommetje.
Morgen is het filmteam weer aanwezig om de eerste aarzelende pasjes vast te leggen, de eerste stappen, leren lopen, als anderen, als onzelf, al is het laat nu, al is het nacht, al moet er nog geslapen worden, was het maar morgen, ik wil die eerste stapjes zien. Vanavond belde mijn dochter op: haar elf maanden oude dochtertje had zeven stapjes alleen, zonder steun gedaan, zouden mijn acteurs morgen zeven stapjes kunnen doen? Wij zijn pas vijf dagen bezig, Emma deed er elf dagen over.

25 jul 2007

Dinsdag 24 juli


Dinsdag 24 juli. Tweede repetitiedag voor Cum Laude voorstelling 3 Zusters

Sfeer blijft prima. Iedereen had flink zijn huiswerk gedaan, had de verhaaltjes die ze moesten vertellen over hun rol helder en klaar van uit hun standpunten onder woorden gebracht. Heel intensief bemoeide iedereen zich met elkaar waardoor er een basis werd gelegd voor een open manier van omgaan met elkaar. Nog altijd is er nauwelijks vermenging van de drie scholen tot stand gekomen. Dat verbaast me eigenlijk, het is een soort steun zoeken. Eigenlijk doen de twee van arnhem het nog het beste, omdat ze maar met zijn tweetjes zijn sluiten ze zich makkelijker bij de anderen aan. Maar Amsterdam en Maastricht blijven nog steeds strikt gescheiden. Omdat ze allemaal bij elkaar in de klas hebben gezeten is de manier van elkaar attaqueren veel directer,

Het intensief analyseren van de diverse rolfiguren leidde er toe dat er helder werd geformuleerd dat iedereen zijn eigen rol als uitgangspunt voor het stuk moet zien: als de oude dove huisslaaf Ferapont aan het woord is heet het stuk FERAPONT en levert iedereen zijn bijdrage aan dat stuk, het thema van het verdedigen van het eigen stanpunt als leitmotiv voor het stuk komt boven drijven en blijkt iedereen een goter zelfbewustzijn te geven,
( trouwens we lachen veel )
( maken veel pret)

Toneel is tenslotte serieus geworden kinderspel, ieder kind komt op de wereld als acteur in spe, imitator van zijn ouders. Met broertjes en zusjes spelletjes spelen staat gelijk aan rollen verdelen. Rond ons tiende gaan we daar driftig mee door, computertijdperk of niet, tot we van spelen genoeg krijgen en ons laten misleiden door de ernst van het leven. Enkelen van ons zetten dit spel door, bedenken ernstige formules om te rechtvaardigen dat we met fantasie, met rolfiguren en maar nauwelijks met onszelf bezig zijn. En in die beginfase van een beroepsbestaan als s p e l e r tref ik deze jonge mensen aan, fascinerend, wonderwereld, word er een beetje gelukkig van zelfs. Oppassen dus.

24 jul 2007

Maandag 23 juli 2007


Maandag 23 juli 2007
Eerste repetitie voor de Cum Laude voorstelling 3 Zusters


Vandaag mijn eerste zusterdag, nee, heeft niets met verpleegsters te maken, het gaat om Tsjechovs stuk Drie zusters. Anderhalf jaar naar toe gewerkt en dan was het vandaag eindelijk zo ver; eindelijk de hele ploeg bij elkaar, alle medewerkers. Mijn god wat een grote ploeg, veertien acteurs, een pr afdeling van drie man, techniek, publieksbegeleiding, een filmploeg voor een Avro documentaire, de muziek, licht decor, costuums, en mijn compagnon Margreet die het hele zaakje bestuurt als een admiraal zijn vliegdekschip. Verhaaltje gehouden aan de hand van Nele haar decor ontwerp dat in de vorm van een maquette aanwezig was.
Het bijzondere gevoel het stuk al eens eerder te hebben geregisseerd, bij het Publiekstheater in 1978 of daaromtrent, gaf me vleugels, ik ken het innerlijk organisme als iets van me zelf, een zeldzaam gevoel dat je normaal bij een stuk dat je voor de eerste keer "doet” nooit kunt hebben. Natuurlijk gaat de voorstelling op geen enkele manier lijken op de vorige, dat zou belachelijk zijn. Hij gaat ook niet lijken op een van de minstens twintig verschillende voorstellingen die ik er van in de loop van mijn leven heb gezien. Maar de kennis ervan, de ervaring die ik er mee heb opgedaan, de kennis van de bloedsomloop ervan is een voordeel waar ik met volle teugen van wil profiteren.

Natuurlijk is het voor de komende vijf maanden het mooiste stuk van het hele wereldrepertoire, bestaat er maar een stuk en dat is Drie zusters, die vlinderlichte treurnis van drie jonge vrouwen die hun plek in het leven niet kunnen vinden en er toch op zo'n eerlijke manier voor
strijden, maar bij god niet weten hoe ze uit hun fuik moeten of kunnen ontsnappen. Zij geven met zijn drietjes aan hoe lastig het is je idealen vorm te geven. Je kunt ze wel najagen, je kunt er mooie verhalen over houden maar breng ze maar eens in de praktijk, wanneer je denkt dat het hele leven een zinloze tijdpassering is: de inwonende dokter die iedereen in een allesoverheersend cynisme voor gaat en hen voor houdt, bestaan we wel echt, denken we dat niet alleen maar, verbeelden we ons niet dat we bestaan, wat doen we hier? Die vragen gaan we stellen in dit stuk, we zullen ze niet kunnen oplossen, we gaan ze "tonen” . We gaan de bezoekers laten zien dat de manhaftige pogingen om in dit leven overeind te blijven een noodzaak zijn, we gaan aantonen dat je bij alle problemen die je tegenkomt in je leven je hersens er bij moet houden, of minstens er voor moet zorgen iemand in de buurt te hebben die je bij stuurt als je de bocht uit dreigt te vliegen.

Vandaag op onze eerste echte werkdag hebben we alleen maar het stuk aan elkaar voorgelezen, vier actes. Hebben we geprobeerd aan onze stemmen te wennen, proberen te luisteren hoe die in samenspraak klinken. En na een pauze waarin een drie-zuster-taart werd aangesneden om onze te waterlating, of nee, het leggen van de kiel te vieren zijn we begonnen met over het stuk en zijn personages te praten. Bovenal moeten we proberen kritisch te blijven bij dit te mooie stuk, we moeten het eerst afbreken in vele sessies om het dan met ons materiaal weer op te bouwen. Tsjechov de mensenkenner, de milde beschrijver van ons dagelijks geploeter verdient dat. Hij zal nooit gedacht hebben dat meer dan honderd jaar later weer een club mensen zich aan zijn stuk gaat vergrijpen.

Als ik die verwachtingsvolle, en ook gespannen gezichten van vandaag weer voor me zie dan voel ik weer die ontroering boven komen die je elke keer bevangt als je aan een nieuw werkstuk begint. En dit is wel een heel bijzondere gebeurtenis, alleen maar net startende toneelspelers aan de streep, geen enkele ervaren speler in de groep. Allemaal hebben ze drie weken geleden hun eindexamen gedaan, en nu staan ze bij de toneelonderneming van Joop van den Ende onder contract om deze grandioze klassieker op nieuw het licht te laten zien.Ben benieuwd hoe dat verder gaat, wordt vervolgd.

19 jul 2007

Hans Croiset blogt


Ik sta aan t begin van een nieuw toneel avontuur: maandag 23 juli vindt de eerste repetitie plaats van 3 Zusters van Anton Tsjechov. Een voorstelling die ik onder de vlag van ToneelMeesters, het nieuwe toneelinitiatief van Joop van den Ende Theaterproducties zal regisseren.

3 Zusters is een Cum Laude voorstelling. Alle acteurs en actrices zijn net afgestudeerd. Ook het artistiek team bestaat uit jonge talentvolle ontwerpers. 3 Zusters wordt het debuut van een nieuwe generatie toneeltalent!

Kijk op www.toneel.nl voor informatie over ToneelMeesters en Cum Laude.